Więźniowie apelują: Uczcie się na naszych błędach!

W jaki sposób przestrzec młodych ludzi przed podejmowaniem nieodpowiedzialnych decyzji na drodze? Skłonić ich do obejrzenia filmów, których głównymi bohaterami są ludzie pokutujący za popełnienie czynów skutkujących czyjąś śmiercią. Z tego założenia wyszli twórcy kampanii edukacyjnej „Jadę z wyobraźnią”.

„Czasami ma się takie myśli, że wolałbym sam zginąć, żeby im nie zrobić krzywdy”. „Zdarzył się wypadek i wszystko się posypało”. „Wypiłem około pół litra wódki”. „Kolega, który siedział tuż za mną, był niezapięty pasami – tak samo jak ja”. „Straciłem wolność, straciłem wszystko, co miałem” – to tylko kilka wstrząsających zdań wypowiedzianych przez młodych więźniów, którzy w zakładzie karnym przebywają po spowodowaniu wypadku drogowego. Te oraz inne wypowiedzi można usłyszeć w minutowym spocie przestrzegającym przed nieodpowiedzialnym zachowaniem na drodze. Występuje w nim także znakomity polski rajdowiec Rafał Sonik. Na końcu spotu wypowiada on słowa: „Wolność jest najcenniejszym darem. Nie zmarnuj go!”.

Trzy odsłony kampanii

Krótki film, który można obejrzeć na portalach społecznościowych, m.in. YouTube, jest tylko jedną odsłoną kampanii „Jadę z wyobraźnią”, której organizatorami są: Małopolski Ośrodek Ruchu Drogowego w Krakowie, Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Krakowie oraz Centrum Inicjatyw BRD. Wyprodukowane zostały jeszcze dwa filmy. Pierwszy z nich, także krótki, nosi tytuł „Jeden dzień z życia więźnia”. Więzień to sprawca wypadku drogowego. Film zwraca uwagę na to, że przez chwilę nieuwagi w gruzach może legnąć całe dotychczasowe życie sprawcy. Ukazuje konsekwencje jazdy pod wpływem alkoholu, narkotyków, środków odurzających, niezapinania pasów bezpieczeństwa oraz jazdy z nadmierną prędkością.

Kolejny został zatytułowany „Wypadek”. To już wewnętrzny dokument szkoleniowy (wykorzystywany przez MORD oraz OISW Kraków), na który składają się wywiady z więźniami, młodymi sprawcami wypadków drogowych. Film trwa ponad 35 minut i podzielony jest na trzy bloki tematyczne: życie przed wypadkiem, wypadek oraz życie po wypadku. Mocne, poruszające wyznania więźniów nie pozostawiają widza obojętnego na przedstawiane historie.

Wejście do więzienia

Pomysł na realizację kampanii uświadamiającej młodym kierowcom konsekwencje nierozważnego zachowania za kółkiem powstał w czerwcu 2015 roku. Wtedy to Małopolski Ośrodek Ruchu Drogowego w Krakowie oraz Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Krakowie zawarły porozumienie o współpracy w zakresie realizacji programu edukacyjnego na rzecz poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Niedługo potem gotowość do uczestnictwa w projekcie zgłosiło Centrum Inicjatyw BRD.

– Wkrótce zabraliśmy się do pracy – mówi Katarzyna Dobrzańska-Junco, prezeska CIBRD. – Kampanię zrealizowaliśmy prawie bezkosztowo m.in. dzięki zaangażowaniu współpracujących z nami ludzi. Muszę przyznać, że rozmowy ze sprawcami wypadków wywarły na mnie spore wrażenie. Wcześniej miałam raczej do czynienia z tymi, którzy podczas zdarzeń drogowych ucierpieli.

Jak przyznaje Tomasz Wacławek, rzecznik prasowy OISW Kraków, część skazanych chętnie zgodziła się na udział w projekcie, inni musieli to dokładnie przemyśleć.

– W filmie występuje mężczyzna, który stwierdził, że nie ma nic do ukrycia, więc nie chciał nawet, żeby nie było widać jego twarzy. Jednak większość chciała pozostać anonimowa – podkreśla Wacławek.

Uniwersalne przesłanie

W jaki sposób filmy są używane w promocji bezpieczeństwa w ruchu drogowym? Korzysta z nich m.in. krakowski MORD (podczas kursów reedukacyjnych) czy służba więzienna (w programach psychoedukacyjnych i podczas pogadanek z dziećmi i młodzieżą). Ale nie tylko. Projekt szybko stał się ponadlokalny, głównie ze względu na swoje uniwersalne przesłanie. Filmy wykorzystują w celach edukacyjnych także instytucje z innych części kraju.

– Mimo że naszą główną grupą docelową są młodzi kierowcy, to produkcje powinien obejrzeć każdy uczestnik ruchu drogowego – mówi Katarzyna Dobrzańska-Junco. – Musimy uświadomić sobie jedno: każdy z nas może być sprawcą wypadku. Trzeba zrobić wszystko, żeby tego uniknąć.

Jakub Ziębka