Nakładanie w ramach dwóch różnych postępowań (karnego i administracyjnego) za ten sam czyn (za przekroczenie prędkości dopuszczalnej o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym) dwóch różnych sankcji (czasowego zatrzymania prawa jazdy oraz grzywny) nie narusza zasady, że nie można orzekać dwa razy w tej samej sprawie – ogłosił wczoraj Trybunał Konstytucyjny, rozpatrując wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich i Prokuratora Generalnego.
Wnioskodawcy twierdzili, że kwestionowane przez nich przepisy naruszają zasadę ne bis in idem, zakazującą ponownego karania w tej samej sprawie. Trybunał Konstytucyjny był jednak odmiennego zdania. Dlaczego? Bo zatrzymanie prawa jazdy w przypadku przekroczenia prędkości dopuszczalnej o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym nie jest sankcją karną, lecz administracyjną. Przewidują ją przepisy prawa administracyjnego.
„Zatrzymanie prawa jazdy realizuje przede wszystkim funkcję prewencyjną, ma działać odstraszająco na kierowców, zniechęcając ich do nadmiernego przekraczania dozwolonej prędkości. Tego rodzaju działanie jest charakterystyczne dla sankcji administracyjnej, która nie jest odpłatą za popełniony czyn, lecz środkiem służącym zapewnieniu realizacji wykonawczo-zarządzających zadań administracji. O karnym charakterze tej sankcji nie przesądza ani dolegliwość, która jest kategorią względną, zależną od sytuacji, w jakiej znajduje się dana osoba, ani jej podobieństwo do środka karnego w postaci czasowego zakazu prowadzenia pojazdów. Ta sama co do istoty sankcja może być bowiem stosowana w ramach różnych reżimów odpowiedzialności prawnej” – czytamy w komunikacie Trybunału.
Drugi zarzut zgłoszony przez wnioskodawców dotyczył braku odpowiednich gwarancji procesowych w razie zatrzymania prawa jazdy decyzją starosty za przekroczenie dozwolonej prędkości ponad 50 km/h. Podnoszono, że nie ma prawnych możliwości uwzględnienia w ramach tak ukształtowanej procedury elementów o charakterze subiektywnym, takich jak stopień zawinienia, społeczna szkodliwość, okoliczności sprawy. Zdaniem Trybunału, tego rodzaju okoliczności nie usprawiedliwiają znacznego przekraczania przez kierowcę dopuszczalnej prędkości na obszarze zabudowanym.
Wnioskodawcy wskazali również na możliwość wystąpienia błędów przy pomiarze prędkości i tym samym ryzyko zatrzymania prawa jazdy w sytuacji, gdy prędkość w rzeczywistości nie została przekroczona. TK stwierdził jednak, że tego rodzaju okoliczności powinny być podnoszone i uwzględnione w ramach postępowania administracyjnego. Zarówno na etapie wydawania decyzji przez starostę, jak i na etapie jej kontroli przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze, a następnie przez sąd administracyjny może zostać podniesiony, zweryfikowany i ewentualnie uwzględniony zarzut błędnego pomiaru prędkości. Wykazanie błędnego pomiaru prędkości jest możliwe również w postępowaniu przed sądem karnym, czego skutkiem może być nawet uniewinnienie obwinionego od zarzucanego mu wykroczenia polegającego na przekroczeniu dozwolonej prędkości. To z kolei umożliwia wznowienie postępowania administracyjnego zakończonego ostateczną decyzją o zatrzymaniu prawa jazdy, bowiem ustalenie, że pomiar prędkości został błędnie dokonany jest nową okolicznością faktyczną istotną dla tej sprawy.
Niezgodność z konstytucją została orzeczona w niniejszej sprawie jedynie w zakresie, w jakim zaskarżona regulacja prawna nie przewiduje sytuacji usprawiedliwiających kierowanie pojazdem z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym wówczas, gdy zachodzi stan wyższej konieczności.. Chodzi o sytuację, w której popełnienie przewinienia podyktowane jest ochroną życia lub zdrowia.
Co to oznacza? Jeśli wyrok Trybunału zostałby opublikowany (co nie jest takie pewne), cały przepis, do którego odnoszą się kwestie przez niego rozpatrywane, powinien zostać uchylony. Nie zmienia to jednak faktu, że ewentualne nowe przepisy powinny zostać sformułowane w taki sposób, żeby uwzględniały wyjątek, o którym wspomnial Trybunał (tzw. stan wyższej konieczności).
red
Pingback: devops services company