- Policjanci zyskują nowe uprawnienia w stosunku do kierujących pojazdami.
- Zarówno oznakowane jaki i nieoznakowane radiowozy policjanci, będą mogli stawiać w miejscach, w których innym nie wolno tego czynić.
- Podczas tzw. „trzeźwych poranków”, czyli szybkich sprawdzeń kierujących na zawartość alkoholu, umundurowany policjant nie będzie musiał okazać legitymacji.
- Podczas prowadzonej kontroli będzie mógł sprawdzić przebieg zarówno zatrzymanego do kontroli pojazdu, jak i pojazdu przewożonego np. na lawecie.
- Policjanci podczas kontroli pojazdów przewożących odpady, będą mogli zerwać plomby, aby potwierdzić, czy dany odpad może być przewożony (wwożony na terytorium RP).
Zmiana przepisów, które weszły w życie 7 listopada jest doskonałą okazją
do przypomnienia podmiotów upragnionych do kontroli ruchu drogowego, zakresu ich uprawnień, a także obowiązków osób poddanych kontroli. Codzienność życiaprzyzwyczaiła nas do kontroli prowadzonych przez Policję, Inspekcję Transportu Drogowego, Straż Graniczną. Często widywane są również radiowozy Służby Celno– Skarbowej. Ale możemy być poddani kontroli przez inne podmioty, takie jak: Straż Leśna, Inspekcja Ochrony Środowiska czy Straż Parku.
Najliczniejszą formacją, a co za tym idzie przeprowadzającą największą liczbę kontroli przeprowadzają policjanci. To ponad 100 tysięczna armia, z czego 10% stanowią Policjanci ruchu drogowego. Ale pamiętać należy, że każdy policjant ma takie same uprawnienia, dlatego często można spotkać się z sytuacją, że kontrole ruchu drogowego prowadzi policjant prewencji.
Drugim co do liczebności podmiotem jest Straż Graniczna. Ich statutowy zakres skupia się wokół wielu zadań, do których między innymi należy: ochrona granicy państwowej na lądzie i morzu, zapobieganie i przeciwdziałanie nielegalnej migracji, przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa w środkach transportu w komunikacji międzynarodowej oraz w zasięgu terytorialnym drogowego, kolejowego, morskiego i rzecznego przejścia granicznego, zapobieganie transportowaniu, bez zezwolenia wymaganego przez granicę państwową odpadów, szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów jądrowych i promieniotwórczych.
Kolejny podmiotem jest Krajowa Administracja Skarbowa, której funkcjonariusze w ramach kontroli ruchu drogowego realizują między innymi ustawowe zadania nadzoru realizacji dochodów z podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, jak również innych należności takich jak opłaty celne oraz inne opłaty związane z przywozem i wywozem towarów.
Inspekcja Transportu Drogowego, choć nieliczna, przeprowadza po Policji największą liczbę kontroli drogowych. I to nie tylko autobusów i samochodów ciężarowych, ale realizując zadania związane z Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym (obsługa fotoradarów) oraz Systemu Elektronicznego Poboru Opłat za przejazd po niektórych drogach krajowych przeprowadza również kontrole pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 t.
Co dla służb kontrolnych oraz dla kontrolowanych wnoszą nowe przepisy?
- Przede wszystkim podmiotem, który uzyskał najwięcej uprawnień jest Policja, której funkcjonariusze będą mogli prowadzić kontrole ruchu drogowego (nadzór nad ruchem), ustawiając pojazd służbowy w miejscu, gdzie jest to zabronione, lecz nie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego. Taki zapis daje policjantom praktycznie możliwość prowadzenia kontroli w każdym miejscu. Są odcinki dróg, na których kierowcy świadomie łamią przepisy, wiedząc, że nie było możliwości tam ustawienia radiowozu.
- Obecnie podczas kontroli drogowej, kierujący (na wzór z amerykańskich filmów) zobowiązany będzie do trzymania rąk na kierownicy. Jakikolwiek ruch (np. wyjęcie dokumentów z wewnętrznej kieszeni odzieży) będzie mógł odbyć się za zgodą policjanta. Ma to zapewnić bezpieczeństwo policjantom i uchronienie ich przez agresywnymi zachowaniami kontrolowanych. Nieposłuszeństwo może zakończyć się 500 złotowym mandatem. W przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa lub uwarunkowanych charakterem kontroli policjant może wydać kierującemu lub pasażerowi polecenie opuszczenia pojazdu.
- Konsekwencją wprowadzenia przepisów, których celem jest uniemożliwienie fałszowania rzeczywistego przebiegu samochodu, jest nadanie uprawnień policjantom, inspektorom transportu drogowego, żołnierzom Żandarmerii Wojskowej, funkcjonariuszom Straży Granicznej i Służby Celno – Skarbowej sprawdzenia przebiegu pojazdu i to nie tylko tego kontrolowanego, ale również w sytuacji przewożenia innego pojazdu (pojazdów) np. na lawecie – również ich liczników. Po kontroli stany liczników zastaną wpisane w systemie Centralnej Ewidencji Pojazdów. Liczniki również są spisywane podczas przeglądów technicznych pojazdów. Jestem przekonany, że całkowicie nie wyeliminuje się nieprawidłowośc i podejmowania prób fałszerstw, ale w znacznym stopniu je ograniczy.
- W końcu policjanci podczas kontroli drogowej, efektem której będzie nałożenie mandatu karnego, a ukarany wyrazi chęć uiszczenia go kartą będą mogli wpuścić do radiowozu ukaranego. Dotychczasowe przepisy określały katalog zamknięty sytuacji wpuszczenia uczestnika ruchu drogowego, a ten nie przewidywał takiej możliwości.
Chciałabym przypomnieć jeszcze jeden przepis. Stary, ale nie zbyt znany. Otóż kontrolujący Policjant oraz inspektor transportu drogowego, mogą kierować kontrolowanym pojazdem w zakresie posiadanego uprawnienia do kierowania pojazdami, jeżeli jest to niezbędne dla:
1) dokonania sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, w szczególności
skuteczności działania hamulców albo sprawdzenia masy lub nacisku osi
pojazdu;
2) sprowadzenia pojazdu w miejsce, w którym nie utrudnia on ruchu ani nie zagraża jego bezpieczeństwu, jeżeli pojazd został zatrzymany do kontroli w wyniku prowadzonych działań pościgowych, co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzi z przestępstwa, lub jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajdują się w nim osoby, które popełniły przestępstwo albo w związku z podejrzeniem, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu.
Moim zdaniem dodatkowe uprawnienia nie poprawią złego stanu bezpieczeństwa na drogach, ale na pewno usprawnią prowadzone kontrole, dając kontrolującym większy komfort pracy i przede wszystkim możliwość prowadzenia kontroli w miejscach, w których dotychczas nie mogli tego robić.