Wyścig z czasem [cały tekst]

Czy przebudowywany za gigantyczne pieniądze system CEPiK będzie w pełnej wersji działać tak, jak zapowiadano, czyli 4 stycznia? Jest sporo wątpliwości. Wiadomo jedno. Trwa wyścig z czasem…

Czym jest w ogóle Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców? To nic innego, jak wielki katalog, system, w którym gromadzone są dane o pojazdach zarejestrowanych w naszym kraju i kierowcach posiadających polskie prawo jazdy. Jest on prowadzony przez ministra spraw wewnętrznych. Zasady działania rejestru reguluje ustawa Prawo o ruchu drogowym.

Tyle w ogóle. A w szczególe? CEPiK to tak naprawdę dwie ewidencje: pojazdów (CEP) i kierowców (CEK). W pierwszej gromadzone są takie informacje, jak: dane pojazdu (np. marka, model), techniczne (np. pojemność i moc silnika, liczba miejsc), informacje o obecnym i poprzednich właścicielach oraz posiadaczach pojazdu, dokumentach, zdarzeniach, takich jak kradzież, odnalezienie lub zbycie, obowiązkowym OC oraz badaniu technicznym. Z kolei w centralnej ewidencji kierowców znajdziemy dane na temat posiadających uprawnienia do kierowania, tych, którym je cofnięto oraz z zakazem prowadzenia pojazdów.

Kto przekazuje te wszystkie dane do zbiorczego katalogu, zwanego CEPiK-iem? Wydziały komunikacji w starostwach powiatowych (rejestrują pojazdy oraz wydają dokumenty prawa jazdy), ubezpieczyciele, stacje kontroli pojazdów, policja oraz Inspekcja Transportu Drogowego. Długa jest też lista instytucji, które z systemu korzystają. Są to m.in. straże miejskie i gminne, sądy, prokuratura czy komornicy sądowi.

„Modernizujemy!”

Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców działa od 2003 roku. Już od dawna wiele osób wskazywało, że system jest daleki od idealnego. Skarżono się na jego awaryjność i nienowoczesność. Dlatego dwa lata temu Ministerstwo Spraw Wewnętrznych uznało, że trzeba go zmodernizować, a nawet poszerzyć o nowe usługi. Wykonaniem zadania zajął się Centralny Ośrodek Informatyki MSW. Szacowany koszt przebudowy systemu to 146 mln zł.

Od momentu ogłoszenia rozpoczęcia prac nad CEPiK-em MSW ogłaszało wdrożenia nowych usług – „Historia pojazdu” i „Bezpieczny autobus”. Pozwalają online sprawdzić informacje o pojazdach i autobusach. Są udostępniane Polakom nieodpłatnie na dwóch specjalnych stronach internetowych.

Jednak prawdziwa rewolucja ma dopiero nadejść. Zgodnie z przepisami znowelizowanych ustaw: o kierujących pojazdami i prawa o ruchu drogowym, system zwany umownie CEPiK 2.0 powinien w pełni zacząć działać od 4 stycznia 2016 roku. Mają do niego płynąć zupełnie nowe dane. Chodzi tu m.in. o informacje dotyczące okresów próbnych dla młodych kierowców. Ale nie tylko. MSW chce także wprowadzić usługę „Sprawdź swoją szkołę jazdy”. Ma umożliwić sprawdzenie przez kandydata na kierowcę informacji statystycznych na temat ośrodków znajdujących się np. w jego okolicy. Informacje pozwolą mu na zweryfikowanie, który ośrodek szkolenia kierowców jest najlepszy. Mają zostać opracowane na podstawie takich danych, jak nazwa szkoły jazdy, jej siedziba, numer ewidencyjny, zakres przeprowadzanych przez nią szkoleń, poziom zdawalności egzaminów, liczba osób przeszkolonych, ilość szkód spowodowanych przez osoby przeszkolone, statystyki dotyczące liczby wykroczeń popełnianych przez kursantów oraz średni czas, jaki upłynął od rozpoczęcia kursu do zdania egzaminu przez kursanta.

To niejedyna nowa funkcjonalność, o którą MSW planuje wzbogacić CEPiK. Chodzi także o usługi „Sprawdź moje uprawnienia” oraz „Sprawdź informację o punktach karnych”, czyli dostęp online dla kierowców do własnych danych. Umożliwią one bieżące monitorowanie informacji na temat swoich uprawnień, popełnionych naruszeń i zgromadzonych w związku z nimi punktów karnych. Bez wychodzenia z domu. W przyszłości planowane jest również umożliwienie opłacenia mandatu online.

Wątpliwości

Żeby system mógł działać od 4 stycznia jak należy, potrzebna jest współpraca wszystkich podmiotów mających za zadanie zasilić CEPiK danymi z COI. Najprościej mówiąc: systemy, na których pracują m.in. starostwa powiatowe, WORD-y, stacje kontroli pojazdów czy policja, muszą być kompatybilne z Centralną Ewidencją Pojazdów i Kierowców. Tutaj, zaledwie kilka miesięcy przed ustawowym terminem wdrożenia systemu, coraz częściej pojawiają się informacje o problemach mogących uniemożliwić sprawne działanie w zakładanym terminie.

Pierwszy poważny sygnał pojawił się na spotkaniu organizowanym przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Szefów Wydziałów Komunikacji, które odbyło się w pierwszej dekadzie października w Kamiennej Górze. Prezentację przedstawiła tam m.in. Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych. W jaki sposób PWPW jest związana z tworzoną przez COI modyfikacją systemu CEPiK?

– Naszym zadaniem jest integracja obecnych systemów lokalnych (SI Pojazd, SI Kierowca, SI WORD, Portal OSK) z nową centralną ewidencją – tłumaczy Paweł Prus, rzecznik prasowy Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych.

Wróćmy jednak do prezentacji. Co z niej wynikało? Przede wszystkim PWPW przedstawiła zagrożenia i ryzyka wynikające z narzuconego harmonogramu. Chodziło m.in. o brak 22 rozporządzeń regulujących jego działanie i potrzebnych do wykonania przez PWPW niezbędnych działań. Dodatkowo Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych argumentowała, że COI przekazał jej niepełną dokumentację techniczną. Konkluzja? Wszystkie swoje obowiązki PWPW może wypełnić dopiero w marcu 2016 roku. Do tego trzeba jeszcze dodać szkolenia dla użytkowników systemu. Miałyby się zakończyć dopiero w maju 2016 roku!

Rzecznik prasowy PWPW nie chce się jednak wypowiadać na temat projektu CEPiK 2.0.

– To projekt realizowany przez Centralny Ośrodek Informatyki na podstawie umowy zawartej pomiędzy MSW a COI we wrześniu 2013 roku. Niezręcznością z naszej strony byłoby wypowiadanie się w imieniu tej instytucji – mówi Paweł Prus.

Dodaje jednak, że PWPW nie otrzymała jeszcze z COI kompletnej dokumentacji technicznej.

– Bez niej PWPW nie może zrealizować wszystkich swoich zadań związanych z dostosowaniem rozwiązań do zmian wynikających z przepisów prawa. Dodam, że projekty rozporządzeń ukazują się sukcesywnie i są przez nas analizowane – kończy Paweł Prus.

Ostatnia prosta?

Rzeczywiście, w ostatniej dekadzie października doszło do dużego przyspieszenia. Zarówno MSW, jak i MIiR opublikowały kilkanaście projektów rozporządzeń. W momencie zamykania tego numeru „Szkoły Jazdy” były one na etapie uzgodnień lub konsultacji publicznych. Kiedy możemy się jednak spodziewać wszystkich gotowych już rozporządzeń? Z informacji, które przesłał nam wydział prasowy MSW, wynika, że dopiero w grudniu, czyli miesiącu poprzedzającym start nowego systemu.

– Ze swojej strony MSW dokłada wszelkich starań, aby wdrożenie nowego systemu na początku stycznia przebiegło bez zakłóceń – tłumaczy wydział prasowy resortu.

Jak sprawę komentuję COI?

– Nie wiemy o żadnych czynnikach mogących negatywnie wpłynąć na wdrożenie nowego systemu – komentuje Piotr Mierzwiński, rzecznik prasowy Centralnego Ośrodka Informatyki. – Warto podkreślić, że zarówno COI, jak i większość podmiotów integrujących z powodzeniem przygotowuje integrację na podstawie tej dokumentacji i aktów prawnych bądź projektów aktów prawnych, które zostały im udostępnione.

Mierzwiński twierdzi, że prace mające na celu wdrożenie CEPiK 2.0 są już na ostatniej prostej.

– Dokładamy wszelkich starań, aby uruchomienie nowego jądra systemu na początku stycznia przebiegło bez zakłóceń. Proszę pamiętać, że część modułów w oparciu o nową architekturę działa już od zeszłego roku (m.in. system SIS, EUCARIS oraz usługi www.historiapojazdu.gov.pl i www.bezpiecznyautobus.gov.pl). Oczywiście – jak już wspominałem – dużo też zależy od tempa prac realizowanych przez podmioty integrujące się z systemem. Tutaj większość instytucji i dostawców systemów wykazuje duże zaangażowanie w projekt, a ich postęp w dostosowaniu się do wymogów projektu CEPiK 2.0 jest zgodny z naszymi oczekiwaniami.

Rzecznik prasowy COI odnosi się także do kwestii dokumentacji technicznej, o której wspomina Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych.

– PWPW – tak jak i pozostałe podmioty integrujące się z systemem CEPiK 2.0 – otrzymała niezbędną na tym etapie dokumentację techniczną. Była ona przekazywana od lipca – tłumaczy Mierzwiński. – Należy podkreślić, że dokumentacja jest jednym z produktów projektu i – przed jej przekazaniem – sukcesywnie podlega zatwierdzeniu przez MSW. W ciągu ostatnich kilku miesięcy wszystkie opisy dla elementów, z którymi integruje się PWPW, zostały zamknięte. Wśród nich są m.in.: dokumentacja dla Profilu Kandydata na Kierowcę (5.05.2015), usługi dla starostw (21.07.2015), Słowniki (6.08.2015) czy Niezgodności (28.09.2015). Jednocześnie, głównie na prośbę zespołu technicznego, wprowadzane są zgłaszane przez PWPW nieznaczne zmiany, mogące pozytywnie wpłynąć na tempo ich integracji (na którym wszystkim zaangażowanym w projekt bardzo zależy).

Powiaty zaniepokojone

Mimo uspokajających komentarzy COI duże obawy co do wdrożenia systemu w terminie wykazują starostwa powiatowe. Reprezentant tych jednostek, czyli Związek Powiatów Polskich, opublikował 23 października na swoich stronach internetowych stanowisko. Czytamy w nim, że mimo pozytywnej oceny idei stworzenia systemu CEPiK, ZPP z ogromnym niepokojem obserwuje stan przygotowania administracji rządowej do sprawnego uruchomienia systemu we wskazanym terminie.

Dlaczego? Zdaniem Ludwika Węgrzyna, prezesa Związku Powiatów Polskich, powodów jest co najmniej kilka. Po pierwsze, kilkanaście niezbędnych aktów wykonawczych nie tylko nie zostało wydanych, ale albo nie są jeszcze wstępnie opracowane, albo mają dopiero rozpoczętą procedurę konsultacji społecznych. Dodatkowo nie wiadomo, kto dostarczy w porę katalog marek i typów pojazdów, determinujący możliwość zarejestrowania pojazdu, nie jest rozpoczęta procedura wydawania użytkownikom certyfikatów umożliwiających wprowadzanie danych do systemu. Węgrzyn zwraca ponadto uwagę, że „Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, odpowiedzialna za wdrożenie od strony informatycznej, publicznie podaje, iż prace wytwórcze nowego systemu zostaną zakończone do połowy marca 2016 roku (sic!), a zakończenie pilotażu wdrożenia jest możliwe do połowy maja 2016 roku (sic!)”.

Co w tej sytuacji proponuje ZPP? Dwa alternatywne wyjścia. Pierwsze z nich polegałoby na przesunięciu terminu wejścia w życie nowych przepisów, drugie na uprzednim wprowadzeniu rozwiązań przejściowych, umożliwiających realizację doniosłych społecznie usług administracyjnych.

Co w najbliższym czasie stanie się z nowymi przepisami dotyczącymi młodych kierowców – na razie autorytatywnie nie da się tego stwierdzić.

Jakub Ziębka